Czym jest probiotyk? Czy bakterie kwasu mlekowego, znajdujące się w produktach spożywczych, zwane też naturalnymi probiotykami, wystarczą? Kiedy trzeba suplementować probiotyki? Jak dobrać odpowiedni probiotyk, jak długo go stosować i jak znaleźć dobry jakościowo probiotyk? Na te wszystkie pytania i jeszcze więcej odpowiadam w tym wpisie.
Postanowiłam zebrać wszystkie ważne informacje na temat probiotyków w jednym wpisie, ponieważ krążą o nich różne mity, a dobieranie na własną rękę probiotyków może przynieść negatywne skutki . Pamiętaj jednak, że zawsze warto, a nawet powinno się skonsultować swój wybór z lekarzem lub dietetykiem, specjalizującym się w tym temacie!
CZYM JEST PROBIOTYK?
Wg definicji WHO/FAO probiotykami są żywe drobnoustroje, które podane w odpowiedniej ilości wywierają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza przez utrzymywanie równowagi jego mikroflory. Jeśli ktoś jeszcze nie orientuje się czym jest mikroflora jelitowa, zapraszam do wpisu tutaj.
CZY NATURALNE PROBIOTYKI WYSTARCZĄ?
Na wstępie warto wyjaśnić, czym są te bakterie, znajdujące się w produktach spożywczych, nazywane tez naturalnymi probiotykami. Są to bakterie kwasu mlekowego. Znaleźć je możemy w kiszonkach i produktach fermentowanych, jak jogurt, kefir, maślanka, miso, tempeh, kombucha. Faktem jest to, że wiele badań wskazuje na korzystny wpływ bakterii kwasu mlekowego na wsparcie i rozwój mikroflory jelitowej i naprawdę warto te produkty spożywcze włączyć do swojej codziennej diety, o ile dobrze się po nich czujesz. NATOMIAST bakterii kwasu mlekowego, niestety nie możemy nazwać szczepami probiotycznymi, które pomogą w odbudowie mikrobiomu jelitowego! Dlaczego? Już tłumaczę!
Aby jakikolwiek szczep bakteryjny można było nazwać probiotycznym, musi on spełnić pewne ustalone przez FAO/WHO kryteria:
- jest bezpieczny dla człowieka i wywiera korzystny wpływ na organizm
- jest żywym szczepem bakteryjnym naturalnie obecnym w przewodzie pokarmowym człowieka
- jest odporny na działanie kwasu żołądkowego i soków trawiennych – czyli uda się tym bakteriom dotrzeć żywym do jelita
- potrafi przyczepić się do nabłonka jelitowego i przez chwilę w nim zamieszkać
- jest naturalnie odporny na antybiotyk – tak aby nie kolidował z lekami
Bakterie kwasu mlekowego zawarte w produktach spożywczych niestety nie spełniają kilku powyższych kryteriów: nie pochodzą z przewodu pokarmowego człowieka, nie mają zdolności kolonizowania nabłonka jelitowego, jak i nie są odporne na soki trawienne, co powoduje, że tylko ich niewielka ilość dochodzi do jelita grubego.
W sytuacji gdy dochodzi do zaburzenia równowagi mikroflory jelitowej, czyli tzw. dysbiozy, gdy nasz mikrobiom został, lekko mówiąc, zniszczony przez różne czynniki, jak np. antybiotyki – same fermentowane produkty nie pomogą. Nie mają takiej mocy, aby odbudować naruszoną/zniszczoną mikroflorę, więc nie możemy zastąpić farmakologicznych preparatów, tylko i wyłącznie samymi kiszonkami. Mogą jedynie wesprzeć mikroflorę w rozwoju i sprzyjać odporności.
I żebyśmy się zrozumieli! Zawsze będę propagatorką naturalności i dostarczania składników odżywczych najpierw z jedzenia, a jeśli to nie wystarcza dopiero sięgnąć po apteczne preparaty. Wyjątkiem tutaj jest witamina D, którą nie jesteśmy w stanie dostarczyć wraz z żywnością, wiec zalecana jest jej suplementacja dla ogółu populacji. Natomiast w wielu przypadkach, o których opowiem poniżej, trzeba sięgnąć po probiotyki apteczne, które powinny być podstawą terapii wielu chorób.
PAMIĘTAJ, NIE MOŻNA MÓWIĆ O ZDROWIU, JEŚLI MIKROFLORA JELITOWA JEST ZABURZONA/ZNISZCZONA!
KIEDY, JAK DŁUGO I JAKI PROBIOTYK SUPLEMENTOWAĆ?
Na początku wspomniałam, żeby nie przyjmować probiotyków na własną rękę i dalej tego będę się trzymać! Źle dobrany probiotyk może pogorszyć objawy lub jeszcze bardziej zaburzyć równowagę mikroflory jelitowej! Dlatego nie podam tutaj niestety konkretnych preparatów do jakich dolegliwości/chorób stosować, bo to trzeba zawsze indywidualnie dobierać, opierając się na wielu czynnikach! Jeśli potrzebujesz w tym zakresie pomocy, zawsze możesz do mnie napisać na darmową konsultację, która do niczego nie zobowiązuje ☺
KIEDY MOŻNA ROZWAŻYĆ PROBIOTYKOTERAPIE?
Mikroflora jelitowa i proiotykoterapia jest tak naprawdę dopiero świeżym obiektem do badań i co roku wychodzą nowości na ten temat. W świetle aktualnych dowodów naukowych do zaburzenia/zniszczenia mikroflory jelitowej dochodzi w poniższych sytuacjach, w których warto rozważyć probiotykoterapie, aby odbudować mikrobiom, zapanować nad stanem zapalnym i wesprzeć organizm:
- OBOWIĄZKOWO po antybiotykach, sterydach, leczeniu lekami z grupy IPP (na zgagę), z grupy NLPZ (przeciwbólowe), długotrwałym leczeniu doustnymi preparatami żelaza
- w przypadku przyjmowania doustnej antykoncepcji hormonalnej
- przy jakichkolwiek uporczywych dolegliwościach żołądkowo-jelitowych lub innych dolegliwościach, które wskazywałyby na zaburzenia jelit
- choroby tarczycy, głównie Hashimoto
- choroby zapalne jelit
- IBS lub SIBO
- otyłość
- choroby skóry, w tym trądzik czy atopowe zapalenie skóry
- alergie i nietolerancje pokarmowe
- Insulinooporność i PCOS
- endometrioza
- choroby o podłożu zapalnym, autoimmunologicznym
Żeby była jasność. Jeśli któryś z powyższych punktów dotyczy Ciebie, to nie jest powód, aby ruszyć szturmem do apteki i kupić pierwszy lepszy probiotyk. Takie decyzje ZAWSZE powinny być konsultowane z lekarzem lub wyspecjalizowanym dietetykiem, po uprzednim dokładnym wywiadzie medyczno-żywieniowym! Jeśli któryś dietetyk lub lekarz proponuje Ci konkretny probiotyk bez żadnych lub szczątkowych informacjach o Tobie – lepiej doradź się jeszcze innego lekarza lub dietetyka.
PAMIĘTAJ NAWET SUPER DOBRANY PROBIOTYK NIC NIE DA, JEŚLI NIE ZADBASZ O RESZTĘ, JAK ODŻYWIANIE, LECZENIE, SEN, AKTYWNOŚĆ FIZYCZNĄ CZY RADZENIE SOBIE ZE STRESEM!
JAK DŁUGO STOSOWAĆ PROBIOTYKOTERAPIE?
Probiotyki jak najbardziej mogą pomóc, jednak nie oczekujmy efektów od razu. Aby zacząć dostrzegać jakieś efekty musi minąć przynajmniej 9 tygodni! Probiotyku nie powinno się stosować również non stop. Zalecenia wskazują, aby przyjmować probiotyk max 4 miesiące, następnie zrobić sobie 2 tygodnie przerwy i jeśli dolegliwości/objawy wrócą lub nie ustąpią, można rozważyć ponowną suplementację, jednak innym preparatem/szczepem.
JAKI SZCZEP BAKTERII WYBRAĆ?
Celem probiotykoterapii nie jest uzupełnienie brakującego szczepu, ale wielokierunkowe wsparcie w regeneracji, dążenie do różnorodności w mikrobiomie, aby doszło do zmiany jego funkcji, obniżenia ilości patogennych bakterii, a zwiększać ilość dobroczynnych bakterii. Co najważniejsze, samym probiotykiem nie odbudujemy mikroflory jelitowej! Potrzeba tutaj holistycznego podejścia, zadbanie nie tylko o ciało, ale też psychikę! Największym czynnikiem sabotażującym odbudowę mikroflory jest stres!
Probiotyk dobieramy indywidualnie do każdego, zależnie do tego jakie są dolegliwości czy współistniejące choroby. Przede wszystkim dobiera się szczepy bakterii, które w danym problemie, mają udowodnione naukowo działanie. Dlatego nie warto wydawać pieniędzy na badanie składu mikroflory jelitowej czy innych magicznych badań.
Ważne, aby zakupiony probiotyk przechowywać najlepiej w lodówce i nie zażywać go wraz z gorącym posiłkiem czy alkoholem.
JAK WYBRAĆ DOBRY JAKOŚCIOWO PROBIOTYK?
Probiotyk to większości suplementy. A rynek suplementów w Polsce jest niekontrolowany i tak naprawdę, aby wydać suplement nie trzeba wiele. Dlatego trzeba uważać.
Jak zatem wybrać dobry preparat probiotyczny?
- Preparaty wieloszczepowe, gdzie szczepów jest nawet kilkanaście, nie będzie lepszym wyborem, a w niektóych przypadkach może nawet zaszkodzić.
- Skład probiotyku jest dokładnie opisany! Wszystkie szczepy bakterii konkretnie określone, np. Lactobacillus rhamnosus GG – jeżeli będzie samo Lactobacillus rhamnosus – nie jest to dobry opis, co za tym idzie lepiej nie wybierać tego probiotyku.
- Nie wybieraj probiotyków z krótka datą ważności, nawet jeśli jest na wyprzedaży! Im świeższy probiotyk tym lepiej. Ważne też są warunki przechowywania – probiotyk powinno trzymać się w lodówce, inaczej ilość żywych bakterii może się zmniejszyć.
- Dobry jakościowo probiotyk niestety kosztuje. Jeśli cena jest podejrzanie niska, lepiej nie kupować.
- Wybieraj lepiej te probiotyki, które znajdziesz w aptece. Nie ufaj do końca tym, które są sprzedawane tylko i wyłącznie przez internet.
- Warto wybierać te preparaty, które konkretnie wskazują na opakowaniu/ulotce w jakich przypadkach stosować. Probiotyk na wszystkie dolegliwości nie istnieje!
- Zawsze lepszym wyborem będzie probiotyk w postaci leku, niestety takich preparatów jest stosunkowo mało i mają ograniczone wskazania. Często są to wskazania po antybiotykoterapii czy w zapobieganiu biegunkom. Jeśli te wskazania dotyczą Ciebie, to zawsze wybieraj najpierw probiotyk w postaci leku. Znalazłam fajne zestawienie probiotyków leków, które znajdziecie tutaj.
- Uważaj kto poleca konkretny probiotyk. Jeśli to będzie lekarz czy wyspecjalizowany dietetyk – jest większe prawdopodobieństwo, że dany preparat jest dobry jakościowo i co najważniejsze po badaniach klinicznych. Natomiast jeśli to jest celebryta, influencer, człowiek nie związany ze światem medycznym – najlepiej zastanów się 5 razy czy zażywać ten probiotyk, a najlepiej to skonsultuj ten wybór z lekarzem.
Specjalnie nie podaję Wam tutaj konkretnych polecajek preparatów, chociażby dlatego, że tak jak pisałam wcześniej, probiotyki należy dobierać indywidualnie. Jako dietetyk biorę odpowiedzialność za to co polecam i zalecam i nigdy nie chciałabym robić czegoś na czyjąś niekorzyść. Jeden preparat może pomóc jednej osobie, a drugiej już nie, pomimo, że mają podobne objawy. Prosty przykład: są dwie osoby ze wzdęciami i biegunką – na dobra sprawę można by było polecić ten sam probiotyk – ALE jedna z osób ma dodatkowo IBS czy SIBO – a w tym przypadku działa tylko określony szczep probiotyczny, inne mogą tylko nasilić dolegliwości!
Dlatego nie bierz probiotyku tylko dlatego, że koleżanka bierze, a ma te same dolegliwości i jej pomaga!
Podsumowując, równowaga w mikroflorze jelitowej jest super ważna, jeśli chcemy mówić o zdrowiu. Dzisiaj wiemy, że w wielu chorobach, po leczeniu niektórymi lekami, mikrobiom zostaje zniszczony. Aby mówić o skutecznej terapii czy zdrowiu należy też zadbać o odbudowę mikroflory jelitowej, dlatego warto w określonych przypadkach/dolegliwościach rozważyć przyjmowanie probiotyku. Preparat probiotyczny powinien być dobierany indywidualnie przez wyspecjalizowaną osobę, biorąc pod uwagę wiele czynników. Nigdy nie kupuj własnoręcznie probiotyku, a taką decyzję najlepiej zawsze konsultuj z lekarzem czy dobrym dietetykiem. Pamiętaj też, że same przyjmowanie probiotyku nic nie da, jeśli nie zadbamy o odżywianie, styl życia, aktywność fizyczną, radzenie sobie ze stresem, odpowiednie nawodnienie czy sen!
Jeżeli potrzebujesz porady w tym zakresie, zastanawiasz się czy przyjmować probiotyk, a dodatkowo zależy Ci na kompleksowym podejsciu do Twojego problemu – zapraszam do kontaktu! Jeśli jesteś zainteresowany, kliknij w poniższy przycisk ☺
Źródło:
- http://www.phmd.pl/api/files/view/29743.pdf
- https://pantabletka.pl/probiotyk-lek-i-suplement/?fbclid=IwAR17y4kmnuqQpx4JXQGfy21E5hXR6FI1vwZ30e-Zb1IzCtefPP_UDVLh3m8
Marzena Kawka
Dietetyk kliniczny ze zdrowym podejściem do odżywiania. Przekazują żelazną zasadę w zdrowym odżywianiu: nie ma zakazów i nakazów a świadome decyzje na co dzień. Pomagam zdrowo się odżywiać, budować zdrowe relacje z jedzeniem jak i odzyskać zdrowie oraz dobre samopoczucie. Podkreślam jak ważne jest polubić się z jedzeniem, a emocje i wyrzuty sumienia odstawić na bok.