Pomimo obszernych narzędzi do diagnostyki chorób jelitowych, niestety często przysparzają one lekarzom niemały problem. Nie zawsze objawy są takie oczywiste. W chorobach zapalnych jelit bardzo ważne jest, aby dobrze dopasować diagnostykę, która pozwoli na szybkie zdiagnozowanie, co za tym idzie na szybkie wprowadzenie terapii. Badania pokazują, że im szybciej wprowadzi się leczenie tym szybciej można dojść do remisji, dzięki czemu zmniejsza się ryzyko wystąpienia powikłań.

Objawy w obu chorobach są bardzo podobne. Podzielić je można na jelitowe oraz pozajelitowe. Do objawów jelitowych zaliczamy:

• przewlekła, nawracająca biegunka, często z domieszką krwi
• nawracające bóle brzucha
• nudności
• szybka utrata masy ciała
• niedokrwistość
• objawy choroby zapalnej: gorączka, zwiększone CRP, podwyższone białe krwinki

Biegunka i niedokrwistość są częściej objawami dla wrzodziejącego jelita grubego, natomiast ból brzucha, utrata masy ciała czy objawy stanu zapalnego częściej występują w chorobie Crohna.

Do objawów pozajelitowych należą:

• obwodowe zapalenie stawów kręgosłupa
• rumień guzowaty
• zmiany okołoodbytnicze

Te objawy występują u około połowy osób z chorobami zapalnymi jelit. 

Odpowiednio dobrana diagnostyka w chorobach żołądkowo-jelitowych jest bardzo ważna, jednak tak jak wspomniałam nie zawsze jest to łatwe zadanie. Należy przeprowadzić rzetelny wywiad i badanie przedmiotowe oraz wziąć pod uwagę szczegółowe objawy. Zdaję sobie sprawę, że w dzisiejszych czasach lekarze nie mają zbyt dużo czasu na pacjenta, czego wynikiem może być odczucie przez pacjenta, że został nieodpowiednio skonsultowany i niewysłuchany. Dlatego możemy ułatwić lekarzom, dobrze przygotowując się na wizytę. Dokładnie zaobserwuj i zapisz, kiedy występują objawy, kiedy się nasilają, od jak dawna się to dzieje, czy miewasz inne objawy, nie tylko jelitowe. Uwierzcie mi takie przygotowanie może bardzo pomóc lekarzom, co przełoży się na jakość wizyty i dobrania odpowiedniej diagnostyki. Pamiętajcie – lekarze (jak i dietetycy) nie czytają Wam w myślach 🙂

Wiem również, że zdarzają się lekarze, którzy po podstawowej diagnostyce niepokazującej niczego złego, nie szukają dalej i mówią Wam, że to pewnie podłoże psychiczne/stres. I tu mają rację, ale tylko w kwestii, jak psychika ma potężny wpływ na nasze jelita. Jednak jeśli Wasze objawy są silne, dodatkowo występuje krew w stolcu – to nie dajcie sobie wmówić, że te objawy są wymyślone – szukajcie dalej! Nie chcę tutaj oczerniać żadnego lekarza, bo moim zdaniem to jest i tak niedoceniany zawód i zawsze jak coś złego to na lekarza, ale chcę tym powiedzieć, żeby nigdy nie bagatelizować objawów, które wysyła Wam organizm! Nie poddawaj się, jeśli trzeba zmień lekarza lub jeśli pozwalają Ci na to finanse – zrób badania na własną rękę i potem skonsultuj je z innym lekarzem.

Powyższe objawy występują też przy innych chorobach jelit, jak np. zespół jelita drażliwego oraz dodatkowo stan chorobowy ze stanem zapalnym nie musi być spowodowany przez nieswoiste choroby zapalne jelit. Dlatego jeszcze raz powtórzę: bardzo ważna jest odpowiednia diagnostyka! Własna diagnoza na podstawie tylko objawów i do tego jeszcze wdrożenie własnego leczenia – nigdy nie powinno mieć miejsca! Właśnie dlatego, że objawy nie zawsze są tak swoiste i oczywiste.

Aby ułatwić Wam diagnostykę chorób jelitowych, poniżej przedstawiam obecne narzędzia diagnostyczne dostępne przy diagnozie chorób zapalnych jelit. 

1. W pierwszej kolejności należałoby wykluczyć przyczynę zakaźną czy nowotworową. Do tego niezbędne będzie badanie bakteriologiczne, które sprawdzi czy nie ma żadnej infekcji bakteryjnej. Dodatkowo warto wiedzieć, że potwierdzona infekcja nie wyklucza istnienia choroby zapalnej jelit! Częstym zjawiskiem jest, że u osób z chorobami zapalnymi jelit występuje też zakażenie bakteryjne, które może bardzo zaostrzyć przebieg choroby.
2. Badania krwi to podstawa, przede wszystkim pokazujące, czy jest stan zapalny + ewentualne niedobory, jak niedokrwistość. Dodatkowo można sprawdzić inne markery tych chorób jak kalprotektynę w kale.
3. Trzeba mieć świadomość, że zwężenia czy owrzodzenia w jelitach mogą występować na skutek przyjmowanych leków (szczególnie tych przeciwbólowych).
4.  Jeśli występuje przewlekła biegunka zaleca się najpierw zrobienie posiewu stolca na obecność pasożytów czy bakterii jak Salmonella. Gdy badanie stolca nic nie wykaże, sprawdza się czy stan zapalny występuje, bo jeśli nie, kieruje się diagnostykę w kierunku chorób trzustki lub innych chorób niezapalnych jelit jak np. jelito drażliwe. Przy potwierdzonym stanie zapalnym zaleca się wykonanie kolonoskopii czy biopsji. Co ciekawe u pacjentów z zespołem jelita drażliwego biegunka zwykle występuje rano, nie w nocy.
5.  Przy powracających i nasilających się bólów brzucha w pierwszej kolejności wykonuje się USG oraz gastroskopię. Jeżeli te badania nic nie wykażą lub USG pokaże, że ściany jelita są pogrubione – możliwe jest wykonanie kolonoskopii. Można też wykonać badanie pasażu jelitowego, tomografii komputerowej czy rezonans magnetyczny. Pomocą w diagnostyce jest też poznanie charakteru bólu brzucha i czy istnieje związek z moczem, ruchem lub miesiączką. Na przykład jeśli objawy ze strony jelit odczuwasz podczas miesiączki – z tym najlepiej zgłosić się do ginekologa. Kolejną ciekawostką jest to, że w chorobie Crohna charakterystycznym, choć często nie występującym objawem jest ból narastający wraz z opróżnianiem pęcherza moczowego.
6. Bardzo ważnym elementem diagnostycznym jest badanie przedmiotowe przez lekarza. W chorobach zapalnych jelit często występuje tkliwość brzucha i opór w jego prawy dolnym rogu. Dodatkowym charakterystycznym objawem tych chorób jest niedowaga.
7. W chorobie Crohna obecne są zmiany w śluzówce jelit o charakterze grudek chłonnych, aft czy płaskich owrzodzeń. W bardziej zaawansowanym stadium występować będą podłużne owrzodzenia, zwężenia czy przetoki.
8. USG jest często wybieranym narzędziem diagnostycznym przez lekarzy z racji, że na takim badaniu można dodatkowo wykluczyć lub potwierdzić kamienie nerkowe lub w pęcherzu moczowym, złogi w pęcherzyku żółciowym czy zmiany w wątrobie lub trzustce.

Pamiętaj, pomimo, że obecnych narzędzi diagnostycznych jest wiele, to lekarz powinien decydować, po rzetelnym wywiadzie i badaniu podmiotowym, które badania wykonać. Chciałam Wam tylko przedstawić, jakie są możliwości diagnozowania, ale to zawsze ostateczna decyzja należy do lekarza 🙂